Dongense burgerslachtoffers

Martinus van den Heijkant werd op 16 februari 1922 geboren in Dongen. Gerardus van den Heijkant werd op dezelfde dag in 1923 geboren, eveneens in Dongen. Beide broers kwamen op 8 juli 1946 om het leven in Drimmelen, toen zij tijdens maaiwerkzaamheden op een mijn reden. De ontploffing die daarop volgde werd hen helaas fataal. Hun vader, die een stukje verderop aan het werk was, kwam er zonder kleerscheuren van af.

Adrianus Cornelis Looijmans werd op 18 mei 1901 geboren in de Kerkstraat in Dongen. Hij was de zoon van Cornelis Looijmans en Maria van Gool. Zijn laatste woonadres was Kerkstraat 11. Op 14 december 1922 trouwt Adrianus in Oosterhout met de dan 20-jarige Francisca de Hoogh. Hij gaat dan ook in Oosterhout wonen. Ze krijgen kinderen, maar hun eerste kind overlijdt in 1923 als het acht maanden oud is. In 1933 komt ook zijn vrouw Francisca te overlijden, vlak na de geboorte van een kind. Dit kind zelf overlijdt ook na 17 maanden. Daarop keert Adrianus weer terug naar Dongen. Er was aanvankelijk weinig bekend waarom Adrianus in het concentratiekamp Bergen-Belsen terecht was gekomen. Later bleek dat hij tijdens een spoorwegstaking was opgepakt en weggevoerd naar kamp Vught. Later werd hij naar concentratiekamp Bergen-Belsen in Duitsland overgebracht, waar hij aan vele ontberingen werd blootgesteld. Adrianus maakte de bevrijding van Bergen-Belsen nog wel mee half april 1945. Van de bevrijde gevangenen bezweken er echter nog ongeveer 14.000 in de dagen en weken daarna, als gevolg van hun ondergane straffen, ondervoeding, uitdroging en ziektes zoals de tyfus. Waarschijnlijk is dit Adrianus ook overkomen, want hij overleed zes weken na de bevrijding van concentratiekamp Bergen-Belsen. Pas 6 jaar later, op 31 mei 1951, kreeg de familie bericht van zijn overlijden. Bronnen: Regionaal Archief Tilburg, Wikipedia, Traces of War, Oorlogsgravenstichting.

Antonius Gerardus van Wanrooij werd op 2 oktober 1923 geboren in Dongen. Hij was kapper van beroep. Hij woonde op de Tramstraat 19. Op 20 juni 1944 werd Antonius gearresteerd en overgebracht naar het politiebureau in Tilburg. Daarna verbleef hij van 22 juni tot 8 september van dat jaar in kamp Amersfoort. Van daaruit werd hij op transport gezet naar concentratiekamp Neuengamme, waar hij op 9 september aankwam. Hij werd onder barre omstandigheden tewerkgesteld. Eind april 1945 wordt het kamp ontruimd door de Duitsers, en de gevangenen worden per trein of te voet, de zogenaamde Dodenmarsen, naar Neustadt gebracht om daar ingescheept te worden. Op de passagierslijst van de Cap Arcona komt dan ook de naam van Antonius van Wanrooi voor. Het is onbekend waardoor Antonius is overleden; door de hevige brand op het schip of door verdrinking. Zijn lichaam is nooit gevonden. Zeven jaar later, op 3 november 1952, kreeg de familie in Dongen het definitieve bericht van zijn overlijden op 3 mei 1945. Hij sneuvelde slechts twee dagen voor het einde van de oorlog. Bronnen: Oorlogsgravenstichting, Wikipedia, Stichting Vriendenkring Neuengamme.

Theo Raasen werd op 13 juni 1924 geboren in Dongen. Hij was als dwangarbeider tewerkgesteld in Mulheim (Duitsland) en kwam daar waarschijnlijk op 25 maart 1945 om het leven tijdens een bombardement. Zijn lichaam is nooit gevonden. Omdat lang gehoopt is op de terugkeer van Theo, is zijn naam aanvankelijk niet vermeld in de Bevrijdingskapel. Dit is uiteindelijk alsnog gebeurd ongeveer tien jaar geleden. In het boek "Bezetting en bevrijding 2019" praten nabestaanden over het leven van Theo, met name tijdens de bezetting door de Duitsers. Je leest dit verhaal terug in de onderstaande afbeeldingen.

Tini Martinus Jacobus Suijs werd op 30 oktober 1923 geboren in Dongen. Zijn ouders waren Martinus Suijs en Antonia van Rooij, en Tini was de oudste uit een gezin van 9 kinderen. Hij woonde op de Kerkstraat nummer 20. Tini werkt als schilder en is tijdens de Duitse bezetting actief in het verzet, hoewel over zijn precieze activiteiten voor het ondergrondse niets bekend is. Mogelijk bestaat zijn verzet uit onttrekking aan de Arbeitseinsatz, de verplichte tewerkstelling in Duitsland. Hij wordt uiteindelijk gearresteerd en afgevoerd naar concentratiekamp Neuengamme in Duitsland. Onder erbarmelijke omstandigheden wordt Tini daar aan het werk gezet in de baksteenfabriek en de kleiputten. Hij maakt er zeer lange dagen van extreem zwaar werk, terwijl hij blootstaat aan allerlei zware mishandelingen door de bewakers. De rantsoenen zijn niet alleen volstrekt ontoereikend, maar ook nauwelijks eetbaar. Met honderden tegelijk worden de gevangenen in barakken ondergebracht, vaak met meerderen op een smerige brits. Onderdak, kleding, hygiëne en medische zorg schieten tekort, zodat besmettelijke ziektes snel om zich heen grijpen en tot massale sterkte leiden. Ook Tini komt uiteindelijk te overlijden door de erbarmelijke omstandigheden in het kamp. Hij overleed op 16-03-1945 in Neuengamme op de leeftijd van 21 jaar. Bronnen: Digitaal Monument Neuengamme, Erelijst van gevallenen 1940-1945, H. Suijs, Oorlogsgravenstichting.

Adrianus Cornelis Poncin werd op 20-11-1917 geboren in Kerkrade. Hij was een zoon van Cornelis Poncin en Johanna Tack. Het gezin verhuist op een gegeven moment naar Breda, omdat Cornelis daar aan het werk gaat als werkmeester bij de Kwatta. Op 29-07-1942 trouwt Adrianus op 24-jarige leeftijd met de dan ook 24-jarige Jacoba Johanna Söder, die uit Breda afkomstig is. Kort tijd later verhuist het echtpaar naar Dongen. Zij woonden hier op het Oranjeplein 59. Adrianus gaat in de Dongen als boekhouder werken bij de firma Frans van den Assum. Adrianus kwam om het leven bij een granaatinslag op het Oranjeplein in Dongen. Hij liet zijn vrouw en één kind achter.

Op 11 januari 1945 komen 5 kinderen uit het gezin Emmen om bij een granaatinslag. Adrianus Emmen, roepnaam Jos, geboren op 06-05-1916, 28 jaar Hendricus Emmen, roepnaam Drik, geboren op 04-03-1921, 23 jaar Leonardus Emmen, roepnaam Leon, geboren op 21-06-1923, 21 jaar Catharina Emmen, roepnaam Toos, geboren op 25-05-1926, 18 jaar Cornelius Emmen, roepnaam Cor, geboren op 19-12-1930, 14 jaar December 2019 verscheen in het Brabants Dagblad het verhaal over deze ramp, vertelt door de nog enige overlevende uit het gezin, Joke Emmen.

Nicolaas Gijsbertus Jongeneelen werd op 24 juli 1924 geboren in Hulst. Hij was een zoon van Mattheus Jongeneelen uit Oud-Gastel en Agatha Speekenbrink uit Dongen. Ze woonden in verschillende plaatsen in Nederland totdat ze in 1929 neerstreken in Dongen. Zij woonden in de Tramstraat 16. Vader Mattheus was grossier in suikerwerken en zoon Nicolaas was etaleur en reclametekenaar van beroep. Nicolaas verrichte illegaal werk door het maken en namaken van Duitse identiteitsbewijzen. Bovendien had hij zich onttrokken aan de Arbeitseinsatz en was hij ondergedoken. Hij werd op 19 juli 1944 gearresteerd in Rotterdam en verbleef tot 5 september 1944 in kamp Vught. Vervolgens kwam hij terecht in kamp Sachsenhausen, waar hij tot 16 oktober 1944 verbleef. Daarna werd hij verplaatst naar concentratiekamp Neuengamme. Van daaruit werd hij tewerkgesteld in het bijkamp Meppen-Versen, waar hij uiteindelijk overleed op 20-jarige leeftijd. Bijna 2 jaar later kreeg de gemeente Dongen pas bericht vanuit Hamburg dat Nicolaas was overleden. Hij werd aanvankelijk begraven op het Friedhof Versen, maar later werd zijn graf verplaatst naar het Nationale Ereveld in Loenen. Na de oorlog, in 1960, verlaat het gezin Jongeneelen Dongen, en verhuizen ze naar de gemeente Arcen-Velden in Limburg. Op de algemene begraafplaats Hasselderheide in Velden laten ze een herdenkingssteen plaatsen. Het opschrift luidt: "Eindelijk thuis! Middels steen en aarde, gekleurd met bloed, doordrenkt met tranen van velen, herdenken wij hier Nicolaas Gijsbertus Matheus Jongenelen."

Wilhelmus Johannes Schoormans wordt op 21 maart 1922 geboren in Dongen. Hij was een zoon van Johannes Schoormans en Antonia Aarts, die in de Lage Ham 41 woonden. Zijn moeder was in 1935 al overleden op 49-jarige leeftijd. Na de lagere school gaat Wilhelmus aan de slag als schoenmaker. Tijdens de Duitse bezetting wordt hij opgeroepen voor de Arbeitseinsatz. Zodra hij daar als gevolg van de slechte leef- en werkomstandigheden ziek wordt, keert hij voor twee weken ziekteverlof terug naar huis. Hij is niet van plan om terug te gaan, en duikt onder. Eind juli 1944 wordt hij echter opgepakt en overgebracht naar kamp Amersfoort. Op 1 augustus, al één dag na aankomst, wordt Wilhelmus gedeporteerd naar Duitsland. Hier wordt hij als dwangarbeider tewerkgesteld op een luchtmachtbasis bij Hanau, iets ten oosten van Frankfurt am Main. OP 9 december 1944 komt Wilhelmus om het leven. Vermoedelijk is hij slachtoffer geworden van een van de verwoestende geallieerde bombardementen van dat najaar op Hanau. Hij is 22 jaar geworden en werd in eerste instantie begraven op het hoofdkerkhof van Hanau. Later, op 15 september 1955, werd hij herbegraven op het Nederlands ereveld in Frankfurt-Oberrad.